Frymëmarrje

Në një botë gjithnjë e më dixhitale dhe të urbanizuar, shumë prej nesh e kalojnë pjesën më të madhe të kohës në ambintet e brendshme. Rreth 90% e popullsisë gjendet e shkëputur nga ajo që ka qenë mjedisi ynë natyror për miliona vjet. Megjithatë, lidhja jonë e brendshme me natyrën mbetet po aq jetësore sa gjithmonë. Këtu hyn në lojë dizajni biofilik: një qasje inovative për projektimin e hapësirave që përfshijnë elementë natyrorë për të rritur mirëqenien dhe për të forcuar lidhjen njerëzore.

Sipas kërkimeve shkencore, si ndikon natyra në aftësinë e individit për ndërveprim?

Njeriu ka një prirje të lindur për t’iu afruar natyrës, një fenomen i njohur si 'biofili'. Ky term, i popullarizuar nga biologu E.O. Wilson, sugjeron që historia jonë evolucionare si specie e ndërthurur thellë me mjediset natyrore ende ndikon në sjelljen dhe emocionet tona sot.

Studimet e kohëve të sotme e mbështesin këtë: 1. Ulja e niveleve të stresit. Elementet natyrore ulin kortizolin, hormonin e stresit. 2. Humor i përmirësuar. Studimet tregojnë se ekspozimi ndaj gjelbërimit rrit nivelet e serotoninës. 3. Rritje e empatisë. Kalimi i kohës në natyrë i bën individët më të dhembshur.

Arsyeja pas këtyre efekteve që natyra ka tek ne qëndron në biologjinë tonë. Në të njëjtën mënyrë që truri ynë është i programuar për të qëndruar larg gjërave që janë të rrezikshme ose të dëmshme për mbijetesën dhe riprodhimin tonë, ne jemi të programuar për t'u tërhequr nga gjërat që bëjnë të kundërtën. Gjatë evolucionit, bimët kanë qenë treguesi kryesor i një mjedisi të sigurt dhe për t'u siguruar që kemi qasje në ujë, strehim, mjete dhe forma të tjera të jetës. Kjo është arsyeja pse ne njerëzit vazhdojmë të tërhiqemi nga elementët natyrorë dhe pse ata kanë një ndikim kaq pozitiv tek ne.

Bibliografi: ‘Biophilia”- Edward Osborne Wilson

Por, çfarë është projektimi biofilik?

Projektimi biofilik është një filozofi dizajni e bazuar në prova që integron elementët natyrorë në mjediset e ndërtuara. Kjo mund të përfshijë mure të gjalla, dritë natyrale, forma organike apo edhe materiale që imitojnë teksturat dhe modelet e natyrës. Duke kapërcyer hendekun midis njerëzve dhe natyrës, projektimi biofilik synon të përmirësojë shëndetin mendor, kreativitetin dhe produktivitetin - por një nga përfitimet e tij më pak të diskutuara është fuqia e tij për të forcuar lidhjet shoqërore.

Si e forcon projektimi biofilik ndërveprimin shoqëror në vendin e punës?

Sipas studimeve, njerëzit që angazhohen në një komunitet pune ndihen më pak të izoluar dhe të vetmuar. Në jetën tonë moderne, puna funksionon shumë më tepër sesa thjesht një të ardhur ekonomike, ajo përbën pothuajse pjesën më të madhe të lidhjeve tona shoqërore gjatë jetës sonë si të rritur. Pas të 20-ave kalojmë më shumë kohë me kolegët tanë sesa me miqtë dhe familjen tonë, dhe sa më të vjetër bëhemi, aq më shumë kohë kalojmë vetëm. Marrë shkas se puna në distancë (remote) sa vjen e po bëhet pjesë e organizimit të kompanive (masivisht në botë e në fillesat e saj në Shqipëri), sasia e kohës së kaluar vetëm pritet të rritet ndjeshëm. Burimi i të dhënave: https://ourworldindata.org/time-use Vendet e punës janë vendi ku shumë prej nesh ndërtojnë dhe mirëmbajnë lidhje shoqërore. Megjithatë, hapësirat e punës të zhveshura, mjediset e ftohta dhe pa gjallëri zakonisht e shtypin lidhjen e vërtetë njerëzore. Për të përfituar plotësisht nga ajo që po shndërrohet në një zyrë moderne, na duhen mjedise që shkojnë përtej vendeve të thjeshta të punës. Këto hapësira duhet t'i tërheqin njerëzit natyrshëm, duke inkurajuar ndërveprimin shoqëror midis kolegëve dhe duke ndihmuar në ndërtimin e ekipeve të forta dhe një kulture të shëndetshme pune. Projektimi biofilik e adreson këtë nevojë duke nxitur nevojat tona biologjike, duke krijuar vende ku ne instiktivisht duam të jemi dhe që na tërheqin natyrshëm për të kaluar kohë brenda tyre.

Një hapësirë tërheqëse dhe e rehatshme i bashkon njerëzit dhe formëson mënyrën se si njerëzit ndërveprojnë brenda hapësirës.

Në një hapësirë zyre, zonat lehtësisht të arritshme dhe të dukshme shpesh nxisin ndërveprim më të madh shoqëror. Vendosja e zonave kyçe si dhomat e pushimit, hapësirat e takimeve dhe stacionet e punës mund t'i inkurajojë njerëzit të kalojnë ose të mblidhen, duke krijuar mundësi si për ndërveprime të planifikuara ashtu edhe për ato spontane.

Kur hapësirat janë të projektuara për të lidhur në mënyrë delikate njerëzit ndërveprimet shoqërore të punonjësve rriten. Për shembull, zyrat me një atrium qendror ose hapësirë pune të përbashkët ku lëvizja është fluide kanë tendencë të rrisin shoqërueshmërinë. Dizajni hapësinor mund të inkurajojë ndarjen (izolimin e departamenteve ose ekipeve) ose integrimin (bashkimin e njerëzve nga zona të ndryshme). Zyrat me hapësira të lidhura, ku punonjësit nga ekipe të ndryshme mund të takohen lehtësisht me njëri-tjetrin, kanë më shumë gjasa të promovojnë bashkëpunimin profesional dhe ndërveprimin shoqëror. Ndikimi i projektimit biofilik nuk kufizohet vetëm në zyra. Shkollat me elementë biofilik shohin bashkëpunim më të mirë të studentëve, spitalet përjetojnë kënaqësi më të lartë të pacientëve dhe madje edhe hapësirat publike bëhen qendra për ndërveprimin e komunitetit.

Bibliografi: “The Practice of Biophilic Design”- Stephen R. Kellert, Elizabeth F. Calabrese

Duke i bërë hapësirat më të përqendruara te njeriu dhe të përputhura me instinktet tona natyrore, projektimi biofilik promovon një ndjenjë përkatësie dhe bashkëjetese kudo që zbatohet.

Projektimi biofilik nuk ka të bëjë vetëm me estetikën por është një qasje e mbështetur nga shkenca për të përmirësuar mirëqenien njerëzore dhe për të nxitur lidhje më të thella. Duke sjellë natyrën në hapësirat tona të përditshme, ne krijojmë mjedise që nuk janë vetëm më të shëndetshme, por edhe më të favorshme për ndërveprimin dhe bashkëpunimin shoqëror. Në një botë ku lidhja është më e rëndësishme se kurrë, projektimi biofilik ofron një rrugë përpara.